KÜLTÜREL HUSUSLAR

Not: Bu sayfa Brezilya'yı ziyaret etmek isteyen ya da Brezilya'da yaşamak isteyen yabancıların ortalama bir Brezilyalının yaşam tarzını anlamasını kolaylaştırma düşüncesiyle hazırlanmıştır. Unutulmasın ki başka bir ülkenin ortamına girildiğinde yadırganacak ya da garipsenecek bazı gelenekler ya da algılayış tarzları vardır ve bu kültürle birlikte gelen birşeydir. 

Brezilya'da yabancılar genelde sevilmekte ve dışlanmamaktadır. Hatta ilgi çekici bulunmakta ve insanlar yabancılarla iletişim kurmak istemektedirler. Yabancı olduğunuzu bilen birisi size birçok konuda yardımcı olmak isteyebilir ve sizdeki farklılıkları (konuşma, davranış biçimi, yemek alışkanlıkları, giyim vs) sizin yabancı oluşunuza verip buna saygı duymakta ve yadırgamamaktadırlar.

İlk İsim ve Unvan

Brezilya’da ilk ismin kullanılması çok çabuk gerçekleşmektedir. Anne, baba, arkadaş, öğretmen, patron vb genelde herkes birbirine ismiyle hitap etmektedir. Bundan dolayı isminizle çağrılmayı yadırgamayınız. Brezilya’da bir kişiyi ilk ismiyle çağırmak için aile içinden birisi olmanız gerekmez. Burada soyadları diğer ülkelerdeki gibi daha basit bir şekilde kullanılmaz. Genelde çok uzun soyadları vardır. Brezilyalı ortağınızı unvanı ile çağırabilirsiniz.

Kişinin ismini telaffuz ederken zorlanıyorsanız kendi kendinize tahmin yürütmektense doğru telaffuzunu sorabilirsiniz. Doktor ve profesör gibi profesyonel unvanlar iş tanıdığı olduğunuz kişilere yapılabilir. Profesyonel unvanları olmayan şahıslar için soyadlarının önüne "Mister" yerine "Senhor", "Mrs." yerine ise "Senhora" kullanabilirsiniz.

Brezilyalılar bazen kendilerini tanıtmak için unvanlarıyla ilk isimlerini de kullanmaktadırlar. Örneğin (doktor George gibi). Soyadlarını kullanmak için fazla çaba sarf etmemektedirler.

Örneğin adı Carlos da Silva olan bir avukat kendini daha genç kişilere “Dr Carlos” eşit statüdeki şahıslara da sadece “Carlos” diye tanıtacaktır. Ayrıca size kartını veren Brezilyalıların isimlerinin altını çizerek beni bu şekilde çağırın, diğer isminin üzerine de çarpı işareti koyarak bu şekilde çağırmayınız gibi konuşmalara rastlayabilirsiniz.

Brezilya’da insanların iki soyadı bulunmaktadır. Yazı dilinde annenin soyadı babanın soyadından daha önce gelir. Şayet soyadıyla hitap etmek isterseniz kişilere hitap ederken babasının soyadını kullanmanız daha uygun olur.

Hoşlanılan Konuşmalar

Seyahatiniz, yemekler, Brezilya sanayisi ile ilgili olumlu görüşler, Brezilya dansı ve ülkenin sanatı ile ilgili gelişmeler,

Brezilyalılar "futbol" (soccer) konusunda fanatiktir ve bu konudaki sohbetler canlı bir diyalog oluşturur. Diğer popüler sporlar basketbol, balık avlama, at yarışı, tenis ve voleyboldur.

Kaçınılması Gereken Konular

Etnik ve/veya sınıf farklılıkları.  Politika. Ekonomik problemler. Kişisel sorular (özellikle aile, gelir ve çalışma yerindeki statü ile ilgili olursa) Brezilya nin her hangi bir konuda elestirilmesi.

Jest, Mimik ve El Hareketleri

Özellikle sağ baş parmağın kaldırılmasıyla onay, hoşnutluk, teşekkür, izin gibi olumlu anlamları ifade etmek için sıkça kullanılır. Trafikte, restoranda, otobüste bu el hareketine sıkça rastlayabilirsiniz.

Başparmağın aşağıya bakar şekilde gösterilmesi bizdeki kullanımıyla aynıdır. Olumsuzlukları ifade etmede kullanılır. Kullanımı nadirdir.

Sağ işaret parmağıyla orta parmağın gösterilmesi (zafer işareti) selamlaşmalarda yaygın şekliyle kullanılan ( todo bom?-todo bem = her şey yolunda mı?-her şey yolunda)ifadelerinin işaret yoluyla kullanımıdır. Selam veren kişi başparmağını kaldırır bu her şey yolunda mı sorusudur, selam alan kişi de başparmağını kaldırarak mukabele eder ki bu da evet her şey yolunda demektir.

Başparmağın serçe parmak ve orta parmak arasında gösterilmesinin Brezilya'da iki anlamı ve kullanımı vardır. Birincisi "iyi şanslar" demek için kullanılır. Diğeri ise bir şeyi işaret yoluyla göstermede kullanılır. Banka, postane vs gibi yerlerin giriş kapılarında bu işareti kapı kolunu gösteren 'itiniz', 'çekiniz' gibi yönergelerle birlikte sıkça görebilirsiniz.

Brezilyalılar, ifadelerinde herhangi bir şeyin uzun zaman önce olduğunu belirtmek istedikleri zaman sık sık ellerini aşağıya yukarıya sallayarak şaklatmaktadırlar. Birisini çağırırken, avuç içini aşağıya doğru tutarak parmaklarınızı vücudunuza doğru hareket ettiriniz. Başparmak ve işaret parmağınızı çember yaparak vermek istediğiniz “O.K.” mesajı bayağı bir davranış olarak algılanmaktadır. Her şey iyi gidiyorsa, başparmakların yukarıya doğru kaldırılması kabul edilmektedir.

İş Görüşmeleri

Brezilya iş kültüründe İngilizce kullanımı yaygındır ancak zayıf kabul edilebilir. Yine de bir çok görüşmede Portekizce tercüman kullanmak gerekebilir.

Sonuca ulaşabilmek için görüşmeleri birçok kez yürütmeniz gerekebileceğini düşünebilirsiniz. Genellikle bir görüşmede karar verip uygulamaya geçmezler. Görüşme ekibinizi değiştirmeniz kontratı tehlikeye atabilir, hatta Brezilya iş protokolünün ihlali anlamına gelebilir. Herşeyin yazılı ve resmi olmasına özen gösterirler. Genellikle sözlü olan hiçbir şey "kesin" anlamına gelmez.

Çok miktarda kartviziti yanınızda bulundurunuz. Çünkü Brezilyalılar kartvizit değiştirmek konusunda çok heveslidirler. Kartvizitlerinizin yanında, tanıtım malzemelerinizi, Portekizce ve İngilizce dilinde basılmış dokümanlarınızı yanınızda götürmeyi ihmal etmeyiniz. Brezilya’da 24 saat içinde tercüme edilmiş kartvizite sahip olabilirsiniz.

Birçok ofis resmi protokol kurallarını uygulamamaktadır. Sao Paulo’nın dışında, Brezilya’da iş açısından genellikle yavaş adım atılmaktadır. İş ilişkileri ilk toplantılarda fazla resmi olmayan bir ortamda yürütülmektedir.

Brezilya iş protokolünün en önemli parçası, toplantıya doğal bir yoldan “kısa konuşma” ile başlanmasıdır. İş protokolü çerçevesinde, Brezilyalılar geniş bir yelpazede tartışmaya açıktırlar. Özel yaşamları ile ilgili tartışmalarda ketum davranma eğilimi içindedirler.

Brezilya’da özel ofis odaları, kıdemli yöneticiler için bile yaygın değildir. Toplantılar esnasında sık sık toplantıların kesilmesine hazırlıklı olunuz. Toplantı esnasında cep telefonları yanlarında ve açıktır, çekinmeden toplantı esnasında telefonda konuşabilirler.

Brezilyalılar genellikle analitik bir yapıda olup, soyut düşünce yapısına sahiptirler. İlaveten, yasalar ve kurallarla ilgili kuralları takip edeceklerine, her durumun özelliğine göre hareket etmektedirler.

Eğer Brezilyalı ortaklarınızın sizin hakkınızda kuşkuları varsa, bu tavır onlara etkileyici grafikler veya diğer deneysel verileri sunmakla ortadan kalkmayacaktır. Bunların yerine, kendi kişiliğiniz, kültürel birikiminiz ve diğer kişiler arasındaki tecrübeleriniz Brezilyalı ortağınızın sizin tarafınıza geçmesini sağlayan özellikler olabilir. Görsel sunuşlarınız takdirle karşılanacaktır.

Görüşmeler süresince tartışmalardan ve her türlü engellemelerden uzak durunuz. Paradan ziyade görüşmelerde gücünüzü ve statünüzü vurgulamanız daha etkili bir strateji olacaktır. Uyumlu bir çalışma yerine bütün konuları bir anda tartışmak için kendinizi hazırlayınız. Konuyla ilgisi olmayan pek çok bilgi tekrar tekrar gözden geçirilebilir.

“ Notario” denilen (ve avukatların bütün fonksiyonlarını yerine getiren) yerel bir avukat veya tüm kontrat işlerinden anlayan bir avukat tutmaya özen gösteriniz. Brezilyalılar dışarıdan bir avukat tutulması olayına iyi gözle bakmamaktadır. Brezilyalılar 1000’li rakamları ayırmak için nokta kullanırlar, kesirli kısımları detaylandırmak için ise virgül kullanmaktadırlar. Bir toplantı bitmeden asla toplantıyı terk etmeyiniz. Bu olay sadece ortaklarınızın canını sıkıp, sizin daha önemli işlerinizin olduğu imajını edinmelerine sebep olacaktır.

Randevu

Brezilyalılar iş ilişkilerini sadece kişisel bağlantılarla yürütmektedirler. İş ilişkilerinizin uzun vadeli olması için karşılıklı olarak tam bir anlaşma olması gerekmektedir.

Seyahate çıkmadan önce, kendi sektörünüzden doğru bağlantıları sağlayacak bir kişinin yardımına ihtiyacınız olacaktır. Her türlü randevunuzu en azından iki hafta öncesinden yapmaya özen gösteriniz. Brezilya iş kültüründe haber vermeden bir ofise görüşmeye gitmek makul bir davranış değildir.

En iyi randevu zamanları ise sabah 10:00 ve öğleden sonra 15.00-17: 00 arasındadır. Randevu saatlerinizi arka arkaya almayınız ve toplantılarınız arasında en az 23 saat zaman bırakmanızda fayda vardır. “Karnaval” süresince hiçbir randevu almayınız. Özellikle Paskalya yortusundan önceki Çarşamba ve Paskalyanın başlangıcında iş ilişkilerinin yürütülmesi çok güçtür.

Resmi çalışma saatleri 8:30-17: 30 arasındadır. Yüksek pozisyondaki şahıslar işe geç gidip, daha geç ayrılmaktadırlar.

Zamanında olma kavramı Brezilya’da biraz zayıftır. Brezilyalı ortaklarınızı beklemenin işinizin bir parçası olduğunu düşünebilirsiniz. Genel bir kural olarak çok yüksek seviyedeki kişiyi daha çok beklemeniz gerekebilir. Özellikle restaurantlarda yapılan toplantılara ve iş yemeklerinde zamanında bulunmaya özen gösteriniz. Brezilya iş protokolü bu tür olaylarda zamanında bulunmaya önem vermektedir.

Hediyeleşme

İlk toplantı süresince bir hediye vermek gerekli değildir. Onun yerine bir öğle veya akşam yemeği ısmarlayınız, böylece karşı tarafın damak zevki hakkında bilginiz olacaktır.

Rahat bir sosyal ortam, hediye vermek için en iyi zamanlamadır. Çok pahalı bir hediye vermekten kaçınınız. Cömertliğinizden dolayı karşınızdaki kişinin utanmasına ve rüşvet gibi yanlış anlaşılmaların doğmasına neden olabilirsiniz.

Kalem, kravat, anahtarlık, nazar boncuğu, tablo ya da ülkenizle ilgili bir hediye götürebilirsiniz.

Bir eve davet edildiyseniz, şekerleme, çikolata, pasta vb götürebilirsiniz. Evde çocuk olduğunu biliyorsanız onlara da küçük hediyeler götürebilirsiniz. Spor takımları ile ilgili tişörtler uygun hediyeler olabilir.

Özel eşya konularına giren hediyelerden de uzak durunuz. Örneğin, cüzdan, kemer, güneş gözlüğü, mücevher ve parfüm gibi hediyeler.

Sosyal Aktiviteler

İş eğlencesi öğle ve akşam yemeklerine yönlendirilmiştir. Sabah kahvaltısının Brezilya iş kültüründe yeri yoktur. İş yemekleri için öğle yemeklerine 2 saat, akşam yemeklerine de 3 saat vakit ayırmanız yeterlidir. Brezilya’da akşam yemekleri 19.00-22.00 arasında herhangi bir zamanda alınabilir. Akşam yemekleri bazen gece ikiye kadar devam etmektedir.

Partiler evden ziyade genellikle restoran ya da parti salonlarında verilmektedir.

Yemek yiyebileceğiniz güzel restoranlar vardır ancak helal et ürünleri yoktur. Ayrıca bazı yemekler ve tatlılar hazırlanırken içki kullanılmış olabilir.

Restaurantların büyük çoğunluğu faturalara % 10 servis ücreti ilave eder. Bu miktarı ödemek mecburiyetinde değilsiniz.. Ayrıca ilaveten siz de % 5 bahşiş verebilirsiniz.. Arkadaşlarınızla karşılaşmalarınızda ve ayrılışlarınızda el sıkışmayı ihmal etmeyin.

Eğer bir Brezilya evine davet edildiyseniz bunun çok nadiren gerçekleştirilen onur verici bir durum olduğunu aklınızdan çıkarmayınız.

Brezilya iş kültüründe formaliteler çok yakından takip edilmektedir. Brezilya’da iş yapacağınız kişi genellikle masanın başına oturacaktır. Onun hemen sağına veya soluna oturabilirsiniz. Eğer siz ev sahibi pozisyonundaysanız, en önemli yeri, yani masanın başını Brezilyalı iş yapacağınız kişiler içindeki en yüksek statüdeki kişiye ayırınız.

Yemeklerinize el değdirmeyiniz, bu hareket Brezilya’da kaba bir davranış olarak kabul edilmektedir. Tüm yemekleri, meyve ve sandviçler dahil olmak üzere bıçakla kesiniz. Yemek çok yumuşak olsa da, çatalla kesmemeye özen gösteriniz.

Yemekler esnasında kısa konuşmalardan hoşlanılmaktadır. İş görüşmesi ise kahve servisi yapılırken yemeğin sonunda yapılabilir. Ayrıca iş konusunu gündeme Brezilyalı arkadaşlarınızın getirmesini bekleyiniz.

Brezilyalı bir evde akşam yemeği yemişseniz, ertesi günü teşekkür notunuzu ileten bir e-mail/mesaj göndermeniz nazik bir davranıştır